Γεώργιος Ι. Παπαϊωάννου, MD, MPH, FACC, FSCAI
Επεμβατικός Καρδιολόγος
Διευθυντής Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου & Τμήματος Διαδερμικών Βαλβίδων
Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Η αορτική βαλβίδα είναι ο σχηματισμός που φυσιολογικά επιτρέπει την ομαλή δίοδο του οξυγονομένου αίματος από την καρδιά στην κυκλοφορία όλου του σώματος. Φυσιολογικά η δίοδος αυτή γίνεται αβίαστα με τη συστολή της καρδιάς, ενώ παράλληλα το κλείσιμο της βαλβίδας εμποδίζει τη ροή του αίματος παλίνδρομα προς την καρδιά. Η σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας συμβαίνει όταν, για διάφορους λόγους, η αορτική βαλβίδα δεν μπορεί να ανοίξει και να κλείσει σωστά. Αυτό έχει σαν συνέπεια την «πάχυνση» του μυός της καρδιάς για να «σπρώξει» το αίμα στην κυκλοφορία και με την πάροδο του χρόνου το «αδυνάτισμα» της καρδιάς.
Η σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας συσχετίζεται συνήθως με την ηλικία και την εναπόθεση ασβεστίου στη βαλβίδα ή και στο δακτύλιο της, το οποίο με τη σειρά του προκαλεί τελικά τη στένωση (εκφυλιστική στένωση).
Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι προοδευτική νόσος και απειλητική για τη ζωή. Από τη στιγμή που εμφανίζονται τα συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας (δύσπνοια), πόνου στο στήθος στην προσπάθεια (στηθάγχη) ή λιποθυμίας, το προσδόκιμο επιβίωσης μειώνεται δραματικά. Ουσιαστικά με την έναρξη των συμπτωμάτων, και εάν δεν υπάρξει θεραπεία, ένας στους δύο ασθενείς ζει για δύο χρόνια και μόνο ένας στους πέντε για πέντε χρόνια.
Δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία η οποία να αναστρέφει ή να επιβραδύνει την εξέλιξη της αορτικής στένωσης. Η χειρουργική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας είναι συνήθως η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της συμπτωματικής αορτικής στένωσης. Εντούτοις, αρκετοί ασθενείς, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω άλλων ιατρικών νοσημάτων (π.χ προηγηθείσα επέμβαση by-pass, σοβαρή αναπνευστική ή νεφρική νόσο), έχουν υψηλό έως και απαγορευτικό κίνδυνο (συνήθως μεγαλύτερο από 20%) για τη χειρουργική αντιμετώπιση.
Αυτοί οι ασθενείς μπορούν να αντιμετωπιστούν με έναν εναλλακτικό και αποτελεσματικό τρόπο: τη διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας . Με την αναίμακτη αυτή επέμβαση, η νέα βιολογική βαλβίδα τοποθετείται στη θέση της παλιάς μέσα από ένα καθετήρα (σωληνάκι) είτε από τη μηριαία αρτηρία είτε από την υποκλείδιο αρτηρία. Η βαλβίδα αποτελείται από βιολογικό υλικό (συνήθως από περικάρδιο αγελάδας ή χοίρου), στερεωμένη σε ένα στέντ .
Κατά τη διάρκεια της εμφύτευσης της βαλβίδας το στεντ εκπτύσσεται στο τοίχωμα μεταξύ της καρδιάς και της αορτής. Η νέα βαλβίδα, στερεωμένη πάνω στο στέντ, τοποθετείται πάνω από την παλιά η οποία και συμπιέζεται, επιτρέποντας την φυσιολογική δίοδο του αίματος από την καρδιά στην υπόλοιπη κυκλοφορία.
Η συνεχής και ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας μας επιτρέπει την αντιμετώπιση ασθενών, που στο παρελθόν δεν είχαν καμία θεραπευτική επιλογή. Είναι πια επέμβαση ρουτίνας η διαδερμική αντικατάσταση βαλβίδας στις «εκ γενετής» εκφυλισμένες βαλβίδες. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, μπορούμε να τοποθετήσουμε με τον ίδιο τρόπο μια νέα βαλβίδα και σε ασθενείς που στο παρελθόν είχαν υποβληθεί σε αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας με βιολογική βαλβίδα και η οποία έχει καταστραφεί. Η επέμβαση αυτή γίνεται ολοένα και συχνότερα με μεγάλη επιτυχία και στο μέλλον αναμένεται να καθιερωθεί σαν η θεραπεία εκλογής στην κατηγορία αυτή των ασθενών. Η επιτυχία της θα αυξήσει στα επόμενα χρόνια και τον αριθμό των ασθενών που πρώιμα (πριν την ηλικία των 70) χειρουργούνται για στένωση αορτικής βαλβίδας και στους οποίους πια τοποθετείται βιολογική βαλβίδα αντί μεταλλικής. Έτσι, οι ασθενείς αποφεύγουν τη χρόνια αντιπηκτική αγωγή επειδή τους δίνεται η δυνατότητα μετά από χρόνια να υποβληθούν σε διαδερμική και όχι χειρουργική επανεπέμβαση εφόσον χρειαστεί. Με την κατάλληλη προετοιμασία και σε μια μικρή νοσηλεία συνήθως 3-4 ημερών, τοποθετούμε τη νέα βαλβίδα πάνω από την παλιά, δίνοντας παράταση αρκετών ετών στον ασθενή χωρίς τα συμπτώματα της αορτικής στένωσης ή και της ανεπάρκειας.
Συμπερασματικά, η διαδερμική αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας, αποτελεί την αιχμή του δόρατος στην ειδικότητα της επεμβατικής καρδιολογίας σήμερα. Η ιατρική επέμβαση στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο έχει ξεφύγει από την καθημερινή επεμβατική αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου και έχει επεκταθεί και στη μη χειρουργική αντιμετώπιση προβλημάτων των «δομών» της καρδιάς όπως οι καρδιακές βαλβίδες, οι συγγενείς καρδιοπάθειες, και οι στενώσεις των μεγάλων αγγείων. Ένα σύγχρονο και με όραμα αιμοδυναμικό εργαστήριο, δεν μπορεί πια να μένει στα στενά πλαίσια της παραδοσιακής αντιμετώπισης της στεφανιαίας νόσου, αλλά να προσφέρει τη νέα τεχνολογία και τεχνογνωσία στους ασθενείς που πραγματικά το έχουν ανάγκη.
